Deha vu nedir? (Makale)

Deja vu nedir?
İlk kez başımıza gelen bir olayı sanki geçmişte de yaşamış gibi hissetmemize deja vu denir. Fransızca deja (daha önce) sözcüğü ile, voir (görmek) fiilinin geçmiş zamana çekilmiş hali olan vu'nun birleşiminden meydana gelir. Fransızca'daki yazımı "deja vu"dur. Sözcük anlamı "Zaten görülmüş olan"dır.

Deja vu, tıp literatüre ilk kez 1928 yılında Edward Titchener adlı psikologun "Bir Psikoloji Kitabı" adlı kitabı ile girmiştir. Titchener, kitabında deja vu'yu şöyle anlatır: "Beyin, bir tecrübeye ilişkin algı üretmeden önce, kısmi bir algı yaratır. Bu kısmi algı, daha önce tecrübe edilmiş bir olay olduğu hissi gibi algılanır."

Deja vu yaşayan kişi, daha önce yaşamadığı bir olayı, sanki yaşamış kadar yüksek oranda bir benzerlik hissi içinde deneyimler. Yaşanan olay hem çok aşina gelir, hem de yepyeni bir olay gibi olur. Ancak deja vu tam anlamıyla bir hastalık değildir.


Deja vu tipleri nelerdir?
Deja vu 2 tipte incelenir
1-)Deja senti: Daha önce yaşanmamış bir olayın yaşanmış gibi, daha önce hissedilmemiş bir hissin hissedilmiş gibi algılanmasıdır.
2-)Deja vizite: Daha önce gidilmemiş bir yere gidilmiş gibi hissedilmesi.
En çok görülen deja vu çeşidi deja senti'dir.

Deja vu neden ve nasıl oluşur?
Deja vu'nun ortaya çıkış nedeni hakkındaki bilimsel olmayan görüşler, bu olayın paralel evrendeki yaşamımızla ilgili olduğunu söyler. Yani yeniden dünyaya gelerek yaşadığımız, eski hayatımızla ilgili anılarımızı hatırlatan olaylardır. Bir başka görüş ise, deja vu ile geleceğin görüldüğünü iddia eder.

Ancak, deja vu ile ilgili 20. yüzyılda yapılmaya başlanan ve günümüzde de devam eden bilimsel çalışmalar gösteriyor ki, deja vu metafizik bir olay değildir, hafıza ile ilgili yaşanan bir sıkıntı sonucu deneyimlenir.

Deja vu'nun eskiden duyu organlarının beyinle olan ilişkisinde yaşanan bir bozukluktan ileri geldiği düşünülürdü ancak yapılan çalışmalar gösteriyor ki, deja vu, beyindeki hafızayla ilgili mekanizmaların zamansal farklılaşması sonucu ortaya çıkıyor. Günlük hayatta yaşadığımız olaylar, bu olayların bize hissettirdikleri ve gittiğimiz yerler beynimize kısa süreli bellekten giriş yapar daha sonra uzun süreli olana geçer. Bu geçiş esnasında bilgiler yanlış yola sapabilir. Bilgiler yanlış yola saptıklarında bilgilerin kısa bellek yerine uzun bellekten geldiği hissini yaratarak deja vu'yu meydana getirir. Yani asıl sebep, beyindeki hafıza sistemlerinin zamansal uyumsuzluk yaşamasıdır.

Nörologlar, insanların yaşadığını sandığı ancak yaşamadığı olayların kaynağını saptamak için bazı gönüllülerin beyin MR'larını çekti. Journal of Neurosciences dergisinin yayınladığı araştırmaya göre, araştırmaya katılanların, kendilerinden çok emin bir şekilde hatırladıkları ve gerçekleşmiş olayları anlatırken, bir olayın çok net ve somut ayrıntısını hafızaya alan lob'daki faaliyetlerde artış olduğu gözlendir. Emin olmadıkları olayları ve gerçekleşmemiş olayları anlatırlarken ise, beynin üst kısmında bulunan, olayların yalnızca ana fikrini hafızaya alan bölgenin daha etkin olduğu belirlendi. Bu bölümde bulunan anıların, yalnızca genel hatları ile hatırlandıkları ve kişiyi yanıltacakları biliniyor. Dolayısıyla, deja vu yaşayanlar, genellikle bu bölümde bulunan anıları hatırlıyorlar.

İnsan beyni, kusursuz çalışmaz, sıkça hata yapar. Hatalar, hafızada var olan bilgileri bozar, kimi zaman da siler. Bazen, belleğimizdeki bilgiler, şifreli bilinç kaybı (kriptoamnezya) ile büyük oranda yok olur, yalnızca küçük bilgiler kalır. Sonraki zamanlarda, benzer durumlar yaşandığında, bu silinmiş anı yeniden anımsanmaya çalışılır ama tam ve net olarak hatırlanamaz. Bu durumda, deja vu gerçekleşir.


Bazı bilim insanlarına göre deja vu, iki beyin lobu arasındaki verinin işlenme hızı sırasında, meydana gelen zaman farkından dolayı oluşur.
Beyne gelen bir veriyi hem sol hem de sağ beyin lobu kendi yapısına göre işler. Bu işlem eş hızda ve sürede gerçekleşir. Ancak kimi zaman iki lobun arasındaki corpus collosum denen köprüde aksama meydana gelebilir. Bu durumda, iki lobun verileri zamansal olarak birbiriyle örtüşmez. Dolayısıyla kişi olayı aslında hem şimdi hem de 1 mikro saniye önce algılar, bu zamanın da farkına varamayarak ilk algının geçmiş bir zamanda yaşandığına kanaat getirir. Bunu da deja vu olarak açıklar. Bu açıklama bilim dünyasında mantık bulunsa da henüz deneysel olarak kanıtlanmamıştır.

Kimler Deja vu Yaşar?
Deja vu, herkes tarafından yaşanabilir. Ancak Şizofreni, anksiyete bozukluğu, kişilik bozukluğu ve depresyon gibi nörolojik bozukluklarda daha çok görülür. Ancak depresyon ve anksiyetenin deja vu'ya yol açtığı söylenemez.

Fakat, temporal lob epilepsi ile deja vu arasında bir bağ olduğu düşünülmektedir. Araştırmalara göre, epilepsi hastalarında, yaşanan nöbet öncesinde bilinç açıkken ortaya çıkan durumlarda deja vu daha sık görülür. Yani sık sık deja vu yaşayanların epilepsi için kontrol yaptırması gerekir.

Kaynakça 
  • https://bilimgenc.tubitak.gov.tr/makale/neden-dejavu-yasariz
  • https://paratic.com/dejavu-nedir/
  • https://indigodergisi-com.cdn.ampproject.org
Tuğba Erdoğan 

Yorumlar

Yorum Gönder

Bu blogdaki popüler yayınlar

Kitap eleştirisi: Şeker Portakalı

Resim
Bu bloğum da başlıktan da anlaşılacağı üzere kitapda acı gerçeklerin yansıtılması nedeniyle son yıllarda gündeme düşen ve  çok sevilerek  okunan şeker portakalı kitabının eleştirisini yapacağım. Ancak öncelikle kitabı okumayanlar için kitap hakkında kısa bilgiler vereceğim.  Benim okuduğum 112. baskı olan kitap Ben bu kitabı gündeme düşmeden çok önce 6. sınıfta türkçe ödevimi yapmak için okumuştum ve ilk okuduğumda çok da beğenmemiştim. sanırım yaşım küçük olduğu için bazı şeyleri iyi kavrayamamıştım ama daha sonra 8. Sınıfda tekrar okuduğumda çok güzel ve anlamlı bir kitap olduğunu anlamıştım. Aslında kitabı sevmemi sağlayan bir diğer özelliği ise yazarın yazım tarzıydı. Günlük sade ve anlaşılır bir dil kullanması çocuğun içinde yaşadığı duyguları çok iyi ifade etmesi âdeta beni kitabın ve kurgunun içine çekiyordu.  Aslında kitap bir serinin ilk kitabıdır. Güneşi uyandıralım ve Delifişek serinin devamıdır. (Ben bu seri olma olayını kitap gündeme düşünce öğrendiğim için serinin diğer ...
Devamı

Bilmece

Resim
Altı tahta üstü tahta Içinde bir kara softa Alçacık tepe  Çıngıraklı küpe  Inim inim inler Bin kişi dinler  Ak koyun akıştı Suya indi bakıştı  Şekere benzer tadı yok  Gökte uçar kanadı yok Üstü cayır biçilir  Altı çeşme içilir Pulları var gelin değil  Suda bulunur kayıp değil  Avuçta kayar sabun değil  Bilemezsin karşımda eğil  Yedi delikli tokmak  Bunu bilmeyen ahmak  Allah yapar yapısını  Bıçak açar kapısını  Karşıdan baktım dağ gibi Yanına vardım yağ gibi  Etekleri zil çalar  Kendi güllü bağ gibi  Gelişi aslan gibi Duruşu sultan gibi  Yayılır hasır gibi Sürünür esir gibi  Duruşu ömür gözleri kömür  Soğuk dondurur, sıcak öldürür Cevaplar için bloğu takipte kalın 
Devamı

Yanlızlık (Deneme)

Resim
Yanlızlık kimine göre kötü bir huy olarak algılansa da ben arada sırada yanlız kalmanın hem insanın kendisine hem de çevresindeki insanlara yaralı olacağını düşünenlerdenim. Hayatımızdaki bazı sıkıntılar, stresler ve başarısızlıklar zamanla biz insanları sinirli ve asabi yapabilir. Sonuçta insanın belirli bir olayları kaldırma gücü vardır. Ve bu kaldırma gücü bazı olumsuz olaylar yüzünden biter. İşte o gücün bittiği an hemen herkesten uzak, sakin ve sessiz bir yere gidip yanlız kalmak, kafamızı toparlamak gerekir. Belki çoğunuz yanlız kalmak iyi değildir, üzüntüler paylaşıldıkça azalır diyecek ama olaya farklı bir yönden daha bakın. Ya üzüntünüzü, stres kaynağınızı bir başkasına anlattığınızda o kişi de üzülür ve bu üzüntüsünü başkasına anlatırsa ne olur? Bir dönme dolaba binmiş gibi oluruz, herkes başladığı noktaya yani üzüntülü zamanlarına geri döner. Halbuki biz üzüntümüz, steresimiz azalsın diye paylaşmıştık, ne oldu? Herkes üzüldü. Gelin olaya bir başka pencereden daha bakalım. E...
Devamı